Kurban ibadeti, mali durumu yeterli, akıl sağlığı yerinde ve ergenlik çağına ulaşmış Müslümanlar için gerekli bir ibadettir.
İçerikler / Kurban Kesmenin Şartları
Kurban kesmek, maddi açıdan gerekli şartları sağlayan, akıl sağlığı yerinde olan ve ergenlik çağına ulaşmış olan Müslümanların yerine getirmesi gereken ibadetlerden biridir.
Kurbanlık hayvanların sağlıklı ve belirli bir yaşa ulaşmış olmaları gerekir. Koyun ve keçinin en az 1 yaşında, sığır ve mandanın en az 2 yaşında olması gerekir. Aynı zamanda devenin 5 yaşında olması gerekir.
Öte yandan hayvanın kör, topal, aşırı zayıf ya da ciddi bir hastalığının olmaması gerekir. Bu şartlar dahilinde kesilen kurban, ibadetin yerine getirilmesinde rol oynar. Ayrıca kurbanlık hayvanın İslam’ın gerektirdiği şartlar dahilinde kesilmesi gerekir.
Kurban ibadeti hem Allah’a yakınlık hem de toplumsal yardımlaşma boyutunda faydalı olur. Ancak kesim işleminin yukarıda da belirtildiği gibi dini kurallara uygun şekilde gerçekleşmesi gerekir. Kesim öncesi niyet kalpten yapılmalı, hayvana eziyet edilmeden hızlı ve temiz bir şekilde kesilmelidir.
Kurban eti üçe bölünerek; aile, akraba-komşu ve ihtiyaç sahiplerine paylaşılması daha uygundur. Bu sayede kurban ibadeti bireysel bir ibadet olmakla kalmaz, toplumsal dayanışmayı da güçlendirir.
Kurbanlık hayvanı usulüne uygun, rahatça ve fazla eziyet etmeden kesebilmek için keskin ve iyi bir bıçak hazırlanır. Hazırlanan bıçak, hayvanın göremeyeceği bir yere bırakılır. Ardından kurbanlık hayvan, kesileceği yere eziyet edilmeden götürülür. Yüzü ve ayakları kıbleye gelecek şekilde sol tarafı üzerine yatırılır. Ardından sağ arka ayağı serbest bırakılar, diğer üçü bağlanır ve kıbleye karşı durularak şu ayetler kurban sahibi ya da vekili tarafından okunması müstehaptır:
"İnnî veccehtü vechiye lillezi fatare`s-semâvâti ve`l-arda hanîfen..." (el-En`âm, 79).
"İnne salâtî ve nüsükî ve mahyâye ve memâtî lillâhi rabbi`l-âlemin." (el-En`âm, 162).
Ayetler okunduktan sonra, Allahü ekber Allahü ekber. Lâ ilâhe İllâllahü vellahü ekber. Allahü ekber ve lillâhil hamd şeklinde tekbir getirillir. Sonra Bismillâhi Allahü ekber denilerek hazırlanan bıçak hayvanın boynuna çalınır. Damar ve borular tamamen kesilerek kan iyice akıtılır.
Hayvanın kafası tamamen ölünceye kadar kopartılmaz. Usulüne uygun olarak yüzülür. Karnı açılır, iç organları çıkartılır, gövde ve etler parçalanır.
Hayvanın tamamen ölmesini beklemeden kafa ve ayaklarını kopartmak, bunun yanı sıra derisini yüzmeye kalkmak ya da kıbleden çevirmek, hayvana azab vermek mekruhtur.
Kurban kesilirken bazı noktalara dikkat edilmesi gerekir. Bu noktada usulüne göre bir kesim yapılması gerekir. Bunun için hayvanın yemek ve nefes borularıyla, iki atardamarından en az birinin kesilmesi gerekir. Böyle yapılan bir kesim sırasında, kanın akıp boşalmasını beklemeden hayvanın omuriliğinin hemen kesilmesi mekruh. Bu konuda etlik kesim ile kurbanlık kesim arasında bir fark yoktur.
Hayvanın canı çıkmadan önce başının gövdesinden ayrılmamasına, derisinin yüzülmesi gibi diğer işlemlere geçilmemesine özen gösterilmeli. Ayrıca kurban edilecek hayvana acı çektirilmemeli, eziyet edilmemeli. Bu sebeple hayvanların ehil kişiler tarafından kesilmesi, boğazlama işleminin süratli şekilde yerine getirilmesi gerekir.
Öte yandan çevre temizliği için gerekli tedbirlerin alınması gerekir. Hayvanların bir diğerinin kesimini görecek şekilde yan yana bulundurulmamasına özen gösterilmesi gerekir.
İlk defa kurban kesecek kişi, koç kesmek zorunda değil. Bir yaşına gelmiş koyun veya keçi de kesebilir. Bunun yanı sıra iki yaşını doldurmuş inek cinsinin yedi hissesinden birinin ortağı olabilir.
Kurbanı kesecek kişinin kurban kesmeye niyet etmesi gerekir. Hayvanı işkence etmeden, usulüne uygun olarak kesmesi gerekir. Devamında etleri evine götürebilir. Kurban etleri arkadaşlara, zenginlere ve fakirlere verilebilir.
Kurban kesecek kişinin akıl ve temyiz gücüne sahip, Müslüman ya da Ehl-i kitap olması gerekir. Putperest, ateşperest, ateist ve mürtedlerin kestikleri kurbanların eti yenmez. Bunun yanı sıra Ehl-i kitap olduğu bilinen kimse kesim yaparken Allah’tan başkasının adını anmamalı. Ayette Allah’tan başkası adına kesilmemesi şartı getirilmiştir (el-Bakara, 2/173).
Kesim yapacak kişinin ergenlik çağına gelmiş olma şartı bulunmuyor. Mümeyyiz olan bireyin kestiği de helaldir. Hayvanı kesen kişinin kadın veya erkek olması fark etmez. Temiz, cünüp veya hayızlı olması arasında da bir fark yoktur; hepsinin kestiği yenir (Zeylaî, Tebyîn, 5/287; Nevevî, el-Mecmû‘, 9/77; İbn Kudâme, el-Muğnî, 9/404).
Kurban kesmek, Allah’a yakınlaşmanın ve O’nun rızasını kazanmanın bir yoludur. Bu ibadet, kişinin günahlarının affına ve manevi derecesinin yükselmesine vesile olur. Öte yandan kurban ibadeti, toplumsal yardımlaşmayı ve kardeşlik duygusunu pekiştirir.